شبکه های اجتماعی چگونه بر افکار عمومی تأثیر می گذارند؟ - مجله سرگرمی

زومیت نوشت: وقتی دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران تمام شد، روزنامه ایران مطلبی با عنوان انتخابات با یک کلیک منتشر کرد و در آن از شور مجازی نوشت. در آن گزارش، آمده بود که دکتر حسن روحانی به بهانه پیروزی اش در انتخابات، با ارسال پیغامی از فعالان مجازی تشکر نموده و گفته است: از فعالان مجازی که توانسته اند این امواج خروشان و پُرمعنا را به اعماق جامعه بگسترانند و عظمت حضور را بیافرینند، تشکر می کنم.

همین پیغام صمیمانه و صادقانه کافی بود تا نقش پررنگ رسانه های اجتماعی در زندگی مردم و همچنین تأثیرشان بر افکار عمومی تعیین گردد. شاید چندین سال پیش هیچ کسی فکرش را نمی کرد که روزی شبکه های اجتماعی تا این اندازه بر تمام ابعاد زندگی آدم ها سایه بیندازند. آن روزها تنها تریبون های جامعه روزنامه های کشوری بودند؛ اما حالا عکسی از جسم بی جان کودک سوری در سواحل ترکیه در یک سوی جهان منتشر می گردد و تنها چند ساعت بعد از آن تمام جهان درباره آیلان می نوشتند.

شبکه های اجتماعی افسار روابط آدم ها را به دست گرفته اند و به هر سمتی بخواهند با خودشان می برند. آن طورکه گاردین می نویسد، رسانه های اجتماعی این روزها بار افزایش اطلاعات مردم را به دوش می کشند. حالا دیگر با یاری این شبکه های آنلاین همه جهان از هم خبر دارند و مردم دیگر آن بی خبرانی نیستند که اخبار را فقط میان خطوط سیاه چاپ شده روی کاغذ روزنامه دنبال می نمایند. حالا سرعت انتشار اطلاعات در شبکه های اجتماعی آن قدر زیاد شده که رسانه های کاغذی قافیه را به انواع برنامه های آنلاین باخته اند و یادشان کنج دوری از خاطرات مردم خاک می خورد.

قضیه به همین توانایی بی نظیر و سرعت زیاد انتشار اطلاعات در رسانه های اجتماعی ختم نمی گردد که اگر این طور بود جای افسوس نداشت. مشکل از جایی شروع می گردد که رسانه های اجتماعی با تدوین اطلاعات به گونه ای که خودشان دوست دارند، روی افکار عمومی تأثیر می گذارند؛ یعنی در بزنگاه های خاص بسته به موضع گیری دلخواهشان اطلاعات را طوری تدوین و منتشر می نمایند که به مزاج شان خوش بیاید. اینجا است که اگر مخاطبان این شبکه های دوست داشتنی سواد رسانه ای لازم را نداشته باشند، هربار درگیر بازی مجازی جدیدی می شوند که در ظاهر خوش رنگ و لعابش، بسیار بی رحمانه پیش می رود.

راز اطلاعات دست کاری شده

اسم هیتلر که به میان می آید، هزاران تصویر و تعریف مختلف از او در ذهن مخاطبان نقش می بنند. لنی ریفنشتال، فیلم ساز آلمانی، در فیلم پیروزی اراده هیتلر را در هیبت قهرمانی به تصویر می کشد که از آسمان برای نجات آلمانی ها هبوط نموده است. همین فیلم را با همین قواره فیلم سازی انگلیسی طوری تدوین نموده است که تصویر مضحکی از هیتلر را نشان می دهد. این چیزی است که دقیقا در رسانه های اجتماعی هم موبه مو رخ می دهد. هر کسی به زعم خودش اتفاقات و کلمات را دست کاری می نماید و آن چیزی که دوست دارد، به خورد مخاطبان می دهد. این جاست که اهمیت سواد رسانه ای مخاطبان رسانه های اجتماعی قوت پیدا می نماید. اگر مخاطب آگاهی لازم برای تشخیص اطلاعات غلط و درست را داشته باشد و بتواند در شرایط بحرانی درگیر موج حاکم نگردد، همه چیز بر مدار منطق پیش می رود.

با تمام این ها، مشکل از جایی شروع می گردد که معمولا درصد بسیار کمی از افرادی که خوراک اطلاعاتی شان را از این شبکه ها می گیرند، آگاهی لازم را دارند و ملعبه دست بازی های مجازی نمی شوند. سرژ چاکوتین، پژوهشگر حوزه تبلیغات و رسانه، نظریه ای به نام تزریق محتوا دارد که براساس آن، مخاطب فردی منفعل دربرابر رسانه ها در نظر گرفته می گردد. همچنین، هر رسانه هم مانند فردی که در بیمارستان بستری شده است، با مخاطب خود رفتار می نماید و محتوای دلخواهش را به او تحمیل می نماید. این دقیقا همان چیزی است که حالا در شبکه های اجتماعی هم اتفاق می افتد. مهم نیست مخاطبان اطلاعاتشان را از رسانه کاغذی دریافت می نمایند یا آنلاین، سراغ جراید می روند یا شبکه های اجتماعی، هر جایی که پای جابه جایی اطلاعات در میان باشد، بازیگرانی هستند که آنچه خودشان دوست دارند، به تماشاگران قصه نشان می دهند.

از غرق شدن سانچی تا مراسم تقدیر

این ها هیچ کدام اخبار تازه ای نیست که پیش ازاین اتفاق نیفتاده باشد. در سال های گذشته، بارها شاهد چنین ماجراهایی بوده ایم؛ از غرق شدن کشتی سانچی و آتش سوزی پلاسکو گرفته تا سیل سراسری ایران و هزاران اتفاق مشابه دیگر. مردم در بزنگاه های مختلف بارها خودشان را به دست رسانه های اجتماعی سپرده اند و اطلاعات دست کاری شده ای گرفته اند که گاهی فاصله زیادی با واقعیت داشته و بدون شک در قضاوت آن ها تأثیرگذار بوده است. نمونه آخر هم که سروصدای زیادی به راه انداخت، اتفاقی بود که در یکی از سفرهای اسنپ رخ داد و باز شبکه های اجتماعی میدان بازی مخاطبان شدند. اطلاعات دست خورده و مخدوش از جناح های مختلف به گوش رسید و معرکه ای راه افتاد که نتیجه اش جان دریافت هشتگی بود که زندگی همان مخاطبان را نشانه گرفت. طرفدارانِ مسافر اسنپ را به برگزاری مراسم های تقدیر برای راننده متهم کردند و فریاد وااسفا سر دادند؛ درحالی که نه اسنپ مراسمی برگزار نموده بود و نه مدیران اسنپ در مراسمی شرکت نموده بودند.

این نیز می گذرد؛ اما خیلی زود سوژه دیگری فراهم می گردد و اهالی رسانه های اجتماعی باروبندیلشان را جای دیگری پهن می نمایند. نه رفتگان کشتی سانچی جان دوباره می گیرند، نه خانه های آوارشده بر سر سیل زدگان نو می شوند، نه پلاسکو دوباره قد می کشد و نه طعم آن سفر اسنپی شیرین می گردد. این وسط فقط باور آدم هایی که سوادشان را از رسانه های مجازی وام می گیرند، هر روز خط و خدشه عمیق تری برمی دارد و بیشتر نم می کشد. مخاطبان عادت می نمایند به شنیدن اطلاعات دست کاری شده و آن وقت است که اگر روزی کسی خبر دهد اوباما برای ریاست جمهوری ایران قرار است نامزد گردد، نه کسی تعجب می نماید و نه انکار!

2121

سهند بلاگ: سهند بلاگ: با سهند بلاگ از وبسایت و وبلاگ رایگان بهره ببرید